24 Eylül, Türk ve dünya tarihine damga vuran önemli olayların ve doğumların yaşandığı bir gün. İşte bu tarih boyunca yaşanan bazı önemli gelişmeler:
II. Selim’in Tahta Çıkışı (1566)
Osmanlı İmparatorluğu’nun onbirinci padişahı II. Selim, 24 Eylül 1566’da tahta çıkmıştır. Saltanatı boyunca kültürel ve askeri alanda önemli gelişmelere imza atan II. Selim, dönemin büyük yapılarından olan Selimiye Camii’nin de inşa edilmesini sağlamıştır.
Beyazıt Kütüphanesi’nin Kuruluşu (1882)
24 Eylül 1882’de İstanbul Beyazıt Kütüphanesi, Türk kütüphane tarihinin önemli adımlarından biri olarak kurulmuştur. Bu kütüphane, dönemin bilim ve kültür hayatında önemli bir rol oynamış, birçok eserin korunması ve araştırmalara kaynaklık etmesi açısından büyük bir işlev üstlenmiştir.
İsmet İnönü’nün Doğumu (1884)
İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 24 Eylül 1884 tarihinde İzmir’de dünyaya gelmiştir. Kurtuluş Savaşı’nda önemli görevler üstlenen İnönü, Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye’nin siyasi hayatında belirleyici bir figür olmuştur.
F. Scott Fitzgerald’ın Doğumu (1896)
Amerikalı romancı F. Scott Fitzgerald, 24 Eylül 1896’da doğmuş, edebiyat dünyasına damgasını vuran “Muhteşem Gatsby” gibi eserleriyle tanınmıştır. Fitzgerald’ın eserleri, Amerikan Rüyası’nın sorgulanması gibi temaları işlemesi açısından büyük bir öneme sahiptir.
Türk-Bulgar Dostluk Anlaşması’nın Uzatılması (1933)
24 Eylül 1933’te, Türk-Bulgar Dostluk ve Tarafsızlık Anlaşması 5 yıl daha uzatılmıştır. Bu anlaşma, iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlenmesi ve barışın sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir.
Hatay Devleti’nde Genel Af (1938)
Hatay Devleti, 24 Eylül 1938 tarihinde genel af ilan etmiştir. Bu af, dönemin siyasi atmosferinde önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Hindistan’da Mülteci Katliamı (1947)
24 Eylül 1947’de Hindistan’da Müslüman mültecileri taşıyan bir tren, Pencap sınırında durdurulmuş ve Sihler tarafından bin 200 mülteci kurşuna dizilmiştir. Bu olay, Hindistan’ın bölünmesi sürecinde yaşanan trajedilerin bir parçası olarak kayıtlara geçmiştir.
Orhan Hançerlioğlu’na Ödül (1956)
Türk Dil Kurumu, 24 Eylül 1956’da “En İyi Yapıt Ödülü”nü Orhan Hançerlioğlu’nun “Ali” adlı romanıyla vermiştir. Bu ödül, Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiş eserlerin teşvik edilmesi açısından önem taşımaktadır.
Yüksek Adalet Divanı’nın Kuruluşu (1960)
24 Eylül 1960’ta Yüksek Adalet Divanı kurulmuştur. Bu gelişme, Türk hukuk sisteminin gelişimi açısından önemli bir adım olmuştur.
Casus Diplomatik Kriz (1971)
24 Eylül 1971’de İngiltere, 90 Rus diplomatı casusluk yaptıkları gerekçesiyle sınır dışı etmiştir. Aynı gün, Kıbrıs Harekatı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Türkiye’ye askeri yardımı kesmiştir. Dışişleri Bakanı Turan Güneş’in, Amerikan Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile gerçekleştirdiği görüşme sonrasında, bu kararın ertelendiği bildirilmiştir.
Pablo Neruda’nın Ölümü (1973)
Şilili şair Pablo Neruda, 24 Eylül 1973’te Santiago’da vefat etmiştir. Nobel Edebiyat Ödülü sahibi olan Neruda, çağdaş şiirin en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Süleyman Demirel’in Açıklamaları (1975)
Başbakan Süleyman Demirel, 24 Eylül 1975’te yaptığı bir açıklamada, “Cumhuriyet Halk Partisi solculuğunu ilan ettiği gün milleti böldü” ifadelerini kullanmıştır. Bu açıklama, Türkiye’nin siyasi sahnesinde önemli bir tartışmanın fitilini ateşlemiştir.
İran-Irak Savaşı’nın Genişlemesi (1980)
24 Eylül 1980’de Iraklıların, İran’ın Abadan’daki petrol rafinerisini uçurmasıyla İran-Irak savaşı genişlemiştir. Bu savaş, her iki ülke için de büyük kayıplara ve yıkımlara yol açmıştır.
Ermeni Militanların Saldırısı (1981)
24 Eylül 1981’de, Ermeni militanlar Türkiye’nin Paris Başkonsolosluğu’nu basmış, güvenlik görevlisi Cemal Özen hayatını kaybetmiş, Başkonsolos Kaya İnal yaralanmıştır. Bu saldırı, uluslararası ilişkilerde gerginliklere neden olmuştur.
Kamu Çalışanlarının Emeklilik Yaşı Düzenlemesi (1983)
Milli Güvenlik Konseyi, 24 Eylül 1983’te kamu çalışanları için emeklilik yaşını kadınlarda 45’e, erkeklerde 50’ye yükselten düzenlemeyi yasalaştırmıştır. Bu değişiklik, iş gücü ve emeklilik politikalarında önemli bir değişimi temsil etmektedir.
Süleyman Demirel’in Dönüşü (1987)
Süleyman Demirel, 24 Eylül 1987’de Doğru Yol Partisi Olağanüstü Kongresinde oy birliğiyle genel başkan seçilmiştir. 12 Eylül askeri darbesi sonrası siyasete resmi olarak dönen Demirel, Türkiye’nin siyasi tarihinde önemli bir rol oynamıştır.
Zeki Müren’in Vefatı (1996)
Türk sanat müziğinin önemli isimlerinden “Sanat Güneşi” Zeki Müren, 24 Eylül 1996’da vefat etmiştir. TRT İzmir stüdyosunda katıldığı bir program sırasında fenalaşan Müren, 27 Eylül’de Bursa’da toprağa verilmiştir.
Diyarbakır Cezaevi Olayları (1996)
Aynı gün, Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde 12 siyasi mahkum dövülerek öldürülmüştür. Bu olay, cezaevi koşulları ve insan hakları konularında önemli bir tartışmanın fitilini ateşlemiştir.
Muhsin Batur’un Ölümü (1999)
24 Eylül 1999’da, 12 Mart 1971 Muhtırası’nda imzası bulunan eski Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur, hayatını kaybetmiştir. Batur, Türk askeriyesi içinde önemli bir figür olarak anılmaktadır.
24 Eylül tarihi, hem Türk hem de dünya tarihinde önemli olayların yaşandığı bir gün olarak kayıtlara geçmiştir. Bu tarih, geçmişten günümüze kadar olan süreçte pek çok değişimi ve olayı barındırmakta, toplumlar üzerindeki etkisini sürdürmektedir.