Birleşmiş Milletler’in 2024 Uyuşturucu Raporu’na göre, dünya genelinde nitazen adı verilen sentetik opioidlerin kullanımında önemli bir artış yaşanıyor. BM, özellikle yüksek gelirli ülkelerde fentanilden daha güçlü olan nitazenlerin ortaya çıkmasıyla aşırı dozdan kaynaklanan ölümlerde artış olduğunu belirtiyor. Yasa dışı opioid pazarındaki verilere göre, 2023 yılında fentanil kullanımında bir düşüş yaşanırken nitazenlerin sayısında artış gözlemlenmiş.

Nitazenler, fentanilden 50 kat daha güçlü bir opioid türü olup ilk olarak 1950’lerde ağrı kesici olarak geliştirilmiş ancak çok güçlü ve bağımlılık yapıcı olmaları nedeniyle tıbbi kullanım için onay almamıştır. Afganistan’da Taliban’ın opioid üretimini durdurmasının ardından eroin kullanıcılarının sentetik opioidlere yönelmesiyle nitazenlerin popülaritesinde artış görülmüştür.

Avrupa Birliği Uyuşturucu İzleme Ofisi’nin 2024 raporuna göre, Avrupa’da 2009’dan bu yana toplam 81 yeni sentetik opioid ortaya çıkmış, 2023 yılında bildirilen yedi yeni sentetik opioidten altısının nitazenler olduğu belirtilmiştir. Bu, Avrupa’da tek bir yılda bildirilen en yüksek nitazen sayısı olup toplam 16 nitazenin tespit edildiği 2019’dan bu yana da en yüksek seviyedir.

Kokain Üretimi ve Tüketimi Rekor Kırdı

BM’nin Uyuşturucu ve Suç Dairesi tarafından hazırlanan rapora göre, dünya genelinde en popüler uyuşturucu maddesi esrar olup 228 milyon kişi tarafından tüketilmektedir. Bunun yanı sıra opioid, amfetamin, kokain ve ekstazi gibi maddeler de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kokain ticareti özellikle ABD, Batı ve Orta Avrupa dışında Afrika üzerinden de genişlemiştir.

Türkiye’de Durum

Rapora göre Türkiye, “captagon” ve metamfetamin gibi amfetamin benzeri uyuşturucuların ticaretinde geçiş noktalarından biridir. Captagon, özellikle Suriye ve Lübnan’da üretilip Orta Doğu’da yaygın şekilde kullanılan bağımlılık yapan bir uyuşturucudur. Benzer şekilde metamfetamin ticareti de Orta Doğu’da ve bazı alışılmadık pazarlarda artış göstermektedir.